1, Hiểu biết chung về nghề kiểm toán
Kiểm toán là một hoạt động kiểm tra nhằm xác minh tính trung thực và hợp lý của các tài liệu, số liệu kế toán, báo cáo tài chính trong những tổ chức, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nhằm bảo đảm việc tuân thủ các chuẩn mực và quy định pháp luật hiện hành. Và người làm công việc này thường được gọi là kiểm toán viên.
Kiểm toán đôi khi không phải là công việc của một cá nhân mà của cả tập thể. Do đó, khả năng phối hợp, làm việc theo nhóm là hoàn toàn cần thiết. Vì đối tượng sử dụng dịch vụ kiểm toán thường tin cậy vào người trực tiếp kiểm toán. Vì thế, kiểm toán viên cần có khả năng giao tiếp để thuyết phục người nghe nhanh chóng và dễ dàng hơn.
Trong quá trình làm việc, giữa kiểm toán và khách hàng hay có những quan điểm không giống nhau, đôi khi trái ngược hoàn toàn. Thế nên, nếu muốn trở thành kiểm toán viên, bạn cần rèn luyện khả năng suy nghĩ, tư duy logic để lựa chọn giải pháp và hướng xử lý vấn đề phù hợp nhất.
Các công việc của kiểm toán viên
Cho dù là nhân viên kiểm toán độc lập, kiểm toán nội bộ hay kiểm toán nhà nước thì nhìn chung, họ đều phải thực hiện các nhiệm vụ sau đây:
1. Phân tích mục tiêu, giới hạn, tài liệu để lên kế hoạch các công việc cần phải làm.
2. Xác định số lượng và thứ tự các bước cần thực hiện để xây dựng một chương trình kiểm toán thích hợp.
3. Thu thập thông tin bằng các phương pháp kiểm toán như kiểm toán cân đối, đối chiếu trực tiếp, đối chiếu logic, kiểm kê, điều tra...
4. Ghi chép đầy đủ những nhận định về các con số, sự kiện, tài liệu...
5. Sau quá trình điều tra, phân tích, kiểm toán viên đưa ra những kết luận khái quát về báo cáo tài chính của tổ chức, doanh nghiệp.
2. Chương trình đào tạo
Kiếm toán được xem xét như một nghề nghiệp trong xã hội, đồng thời là khoa học được nghiêri cứu trong khối ngành kinh tế và quản trị kinh doanh. Theo đó, đào tạo kiếm toán được phân chia theo hai hướng cơ bản: đào tạo nghề nghiệp và đào tạo hàn lâm. Bên cạnh đó, một xu hướng đang phát triển là đào tạo hỗn hợp, thế hiện sự hội tụ cao giữa đào tạo hàn lâm và đào tạo nghề nghiệp. Ngoài ra, còn có nhiều chương trình học lấy chứng chí kiểm toán viên cúa nước Mĩ, Anh được tố chức ở Việt Nam. Với nền kinh tế ngày càng phát triển, việc các công ty nước ngoài mở rộng thị trường ớ Việt Nam là lời dự báo cho việc phát triển mạnh cúa ngành kiếm toán trong tương lai.
Do các trường đại học, viện nghiên cứu thực hiện với các cấp học: cứ nhân, thạc sĩ (nghiên cứu hoặc thực hành) và tiến sĩ. Hai thập niên trở lại đây, nhiều trường đại học trên thế giới thực hiện đào tạo kiểm toán theo mô hình này.
Ổ Việt Nam, chuyên ngành kiểm toán được mớ lần đầu tiên cho sinh viên chính quy dài hạn tậi Trường Đại học Kinh tế Quốc dân năm 1995. Sau đó, nhiều trường đại học khác đã bắt đầu tuyển sinh hệ chính quy chuyên ngành kiểm toán. Giờ đây, bạn có thể học ngành kiểm toán tại nhiều cơ sớ đào tạo như Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Học viện Tài chính, Học viện Ngân hàng, Trường Đại học Thương mại...
Thường do các công ty kiểm toán hay hiệp hội nghề nghiệp thực hiện với các cấp độ đào tạo khác nhau, như: đào tạo trên công việc, bồi dưỡng các khoá ngắn hạn theo các chuyên đề đo bộ phận chuyên trách cúa các công ty kiểm toán thực hiện, đào tạo nâng cao kết hợp với luân chuyến kiếm toán viên giữa các quốc gia trong các công ty kiểm toán lớn (Big Four), đào tạo lấy chứng chi nghề nghiệp...
Loại hình quan trọng nhất trong các hình thức đào tạo nghề nghiệp kiểm toán là đào tạo lấy chứng chí nghề nghiệp. Hình thức đào tạo này thường do hiệp hộì nghề nghiệp hoặc các tổ chức được uỷ quyền thực hiện, như đào tạo lấy chứng chi hội viên cúa Hội Kế toán viên Công chứng Vương quốc Anh ACCA, chứng chi Kiếm toán viên độc lập của Hoa Kì CPA, chứng chi CA vằ CPA cúa Australia...
Việc đào tạo hướng tới các kì thí lấy chứng chỉ kiểm toán viên quốc gia do Bộ Tài chính cấp đã được Trung ương hội Kế toán Việt Nam thực hiện từ năm 1995 theo uý nhiệm cúa Bộ Tài chính.
Hiện nay, có một số tổ chức hoạt động tại Việt Nam được các hiệp hội nghề nghiệp nước ngoài uỷ quyền cung cấp dịch vụ đào tạo, tiến tới thi tuyển lấy chứng chỉ kiếm toán viên quốc tế. Các công ty Bourne Griffiths (Australia), FTMS (Singapore), Raffles (Singapore) và Trường Đại học Kinh tế Quốc dân được Hội Kế toán viên Công chứng Vương quốc Anh ACCA công nhận là nhà cung cấp dịch vụ đào tạo cho các kì thi tuyến cúa ACCA trên lãnh thổ Việt Nam.
Trường Đại học Swinburne tại Việt Nam cũng thực hiện chương trình đào tạo lấy chứng chí CPA Australia (theo chương trình đào tạo Thạc sĩ Kế toán quốc tế - Minta hợp tác với Trường Đại học Kinh tế Quốc dân). Các cơ sở đào tạo này đẵ đóng góp tích cực vào quá trình quốc tế hoá đội ngũ kiểm toán viên Việt Nam, nâng cao khá năng cạnh tranh của các tổ chức kiểm toán Việt Nam trong tiến trình hội nhập.
* Đào tạo kiểm toán theo hỉnh thức hển hợp
Dạng đào tạo này thường thấy ở các nước mà các trường đại học và các hiệp hội nghề nghiệp công nhận chương trình đào tạo lẫn nhau. Trên thế giới, xu hướng đào tạo hỗn hợp đang phát triển theo hai phương án: tích hợp và liên thông.
Theo hướng đào tạo tích hợp, trường đại học và hội nghề nghiệp cùng thiết kế chương trình đào tạo tích hợp để khi kết thúc khoá học, sinh viên đại học hoặc học viên cao học ra trường được nhận bằng đậi học (hoặc bằng thạc sĩ) cùng với chứng chi nghề nghiệp. Xu hướng này đang rất phố biến ớ Australia.
Theo hướng đào tạo liên thông, người cộ bằng đại học có thể học trong thời gian ngắn để lấy chứng chí nghề nghiệp và ngược lại. Tại châu Âu, Bắc Mĩ, Australia, New Zealand..người có bằng cử nhân hoặc thạc sĩ chuyên ngành kế toán được miễn trừ khá nhiều môn khi thi lấy chứng chí nghề nghiệp kiếm toán. Tương tự, ớ Anh, người có chứng chí ACCA cồ thể học thêm một năm và viết khoá luận để lấy bằng cứ nhân cúa Trường Đại học Oxford Brookes.
Tại Việt Nam, chương trình đào tạo bậc cứ nhân cho sinh viên khoa Kế toán, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội được Hội Kế toán viên Công chứng Vương quốc Anh ACCA công nhận và theo đó sinh viên được miễn thi năm môn khi học chương trình ACCA tại Trường để thi lấy chứng chí ACCA.
3. Cơ hội việc làm
Kiếm toán viên làm việc ớ các công ty, tố chức, văn phòng kiểm toán... Rộng
hơn, bất kì một doanh nghiệp, tổ chức, cơ quan nào cần kiểm tra, giám sát
các hoạt động tài chính cúa đơn vị mình đều tạo ra việc làm cho kiểm toán viên.
Nhìn chung, bạn có thể làm việc ở:
- Bộ phận kiểm toán nội bộ cúa một công ty nào đó (Internal Auditing Department)
- Các công ty dịch vụ, tư vấn kiểm toán (Consultancy Auditing)
- Hoặc trong các cơ quan kiếm toán nhà nước {Government Auditing)
Kiểm toán nội bộ là bộ phận kiểm toán trực thuộc một công ty, tố chức, cơ quan... nào đó. Là kiểm toán viên nội bộ, bạn chỉ có một “khách hàng” duy nhất là chính cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp... cúa mình. Mọi hoạt động kiểm toán hàng ngày trong đơn vị sẽ do bạn đám nhận. Tuỳ vào quy mô và sự cần thiết mà mỗi cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp... có một hoặc nhiều kiếm toán viên nội bộ.
Khi bạn là một kiểm toán viên nội bộ, công việc của bạn thuận lợi hơn các kiểm toán viên bên ngoài ở chỗ bạn am hiểu về công ty mình. Ngoài ra, bạn đã có một quá trình theo dõi hoạt động tài chính lâu năm.
Nếu muốn trớ thành kiểm toán viên nội bộ, bạn có thế tìm thấy vị trí của mình trong các phòng kiếm toán nội bộ thuộc các doanh nghiệp nhà nước, tư nhân hoặc các công ty đa quốc gia lớn đang hoạt động tại Việt Nam.
Kiếm toán độc lập là các công ty, văn phòng làm các dịch vụ; tư vấn về kiểm toán cho các công ty, doanh nghiệp cần đến hoạt động kiếm toán. Các công ty, văn phòng này hoàn toàn độc lập với khách hàng nên kết quả kiếm toá» thường mang tính chính xác và hiệu quả cao.
Cơ quan kiểm toán nhà nước là cơ quan chuyên môn tương đương uý ban cúa Quốc hội và có quyền kiểm tra tài chính các Bộ, các ngành khác trong Chính phú như Bộ Tài chính, Bộ Công an, Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch - Đầu tư...
Trong cơ quan kiếm toán nhà nước, nhiệm vụ cúa bạn là kiểm tra, giám sát ngân sách nhà nước, các công trình đầu tư xây dựng cơ bán, các dự án vay nợ viện trợ chính phú, các doanh nghiệp nhà nước, các chương trình an ninh, quốc phòng... Như vậy, làm việc trong cơ quan kiếm toán nhà nước, công việc của bạn có liên quan đến cá những chính sách kinh tế cúa cá quốc gia
4. Học kiểm toán ở đâu?
Đào tạo kiểm toán được phân chia theo hai hướng cơ bản: đào tạo nghề nghiệp và đào tạo hàn lâm. Bên cạnh đó, một xu hướng đang phát triển là đào tạo hỗn hợp giữa hai hướng trên.
Bạn có thể thấy hình thức đào tạo hàn lâm được thực hiện trong các trường đại học và viện nghiên cứu với các cấp học như cử nhân, thạc sĩ (nghiên cứu hoặc thực hành) và tiến sĩ.
Ở Việt Nam, chuyên ngành kiểm toán được mở lần đầu tiên cho sinh viên chính quy dài hạn tại trường Đại học Kinh tế Quốc dân năm 1995. Sau đó, nhiều trường đại học khác đã bắt đầu tuyển sinh hệ chính quy chuyên ngành kiểm toán.
Kiểm toán là một nghề đòi hỏi thứ bậc cao, nếu bạn yêu nghề, sau khi học xong đại học rất nhiều loại hình đào tạo nâng cao sẽ chào đón bạn. Loại hình quan trọng nhất trong các hình thức đào tạo nghề nghiệp kiểm toán là đào tạo lấy chứng chỉ nghề nghiệp.
Hình thức đào tạo này thường do hiệp hội nghề nghiệp hoặc các tổ chức được ủy quyền thực hiện, như đào tạo lấy chứng chỉ kiểm toán viên quốc gia do Bộ Tài chính cấp, lấy chứng chỉ hội viên của Hội Kế toán viên Công chứng Vương quốc Anh ACCA, chứng chỉ Kiểm toán viên độc lập của Hoa Kỳ CPA, chứng chỉ CA và CPA của Australia...